బట్టల షాపులో మళ్లీ కలిశాడు శ్రీధర్ సంయుక్తకి. దాదాపు ఏడాదిన్నర తర్వాత. ఆరోజు హాస్పిటల్లో చూశాక మళ్లీ అతను ఆమెని చూడటానికి వెళ్లలేదు. కారణం, అతని అంత:క్షోభ. సంయుక్తని ఆత్మహత్యకి ప్రేరేపించినది పరోక్షంగా తనేనేమోనన్న ఆత్మ విశ్లేషణ. వాళ్ల గొడవలు విడాకులదాకా వెళ్ళటం అతను ఊహించనిది. ఆమె అంత తెగింపుగల అమ్మాయిలా కనిపించలేదు.
“పోనీలే! ఎలాగైతేనేమి తెగించి బయటపడింది”” అంది మేఘమాల. సంయుక్త తల్లిదండ్రుల దగ్గిరే ఉంది కాబట్టి ఇంక ఆమె విషయంలో జోక్యం చేసుకోలేదు.
శ్రీధర్ని చూడగానే సంయుక్త కళ్ళు జ్యోతుల్లా వెలిగాయి. అతనికి కూడా ఆమెని చూసి సంతోషం వేసింది. ఎంతోకాలంగా కలుసుకోని ఆప్తమిత్రుల్లా ఒకరినొకరు ఆత్మీయంగా చూసుకున్నారు.
“బావున్నారా?” అభిమానంగా పలకరించాడు శ్రీధర్. ” ఒక్కరే వచ్చారా ?” అడిగాడు.“
“అమ్మా పిల్లలూ పక్క షాప్లో ఉన్నారు” సంయుక్త జవాబిచ్చింది.
“మీరూ, పిల్లలూ ఒక్కచోట ఉంటేనే బాగుంటుంది . .. మువ్వలగుత్తిలా” నవ్వాడతను.“
“ఆరోజు మళ్ళీ వస్తానని రాలేదే ?””
“ఇంత పెద్ద కుటుంబంలో మీకు నాతో మాట్లాడగలిగే స్వేచ్ఛ ఉంటుందో లేదో అంచనా వెయ్యలేకపోయాను. అది ఇంకా సమస్యలకు దారితీస్తుందని భయమేసింది”
“భలేవారే!”” నవ్వింది సంయుక్త . ” “ఆ తప్పులేం లేవు” అందేగానీ తల్లి అనుమానం గుర్తొచ్చి ముఖం కొద్దిగా కళ తప్పింది. అది శ్రీధర్ దృష్టిని దాటిపోలేదు.అక్కల ప్రభావం అతనిమీద బాగానే ఉంది. ఆడవాళ్లకి చాలా సమస్యలు ఉన్నాయనీ మగవారికి ఉన్నన్ని అవకాశాలు వాళ్లకి లేవనీ అతను గుర్తించాడు. మగవారి గౌరవానికిగలవిలువ ఆడవారి గౌరవానికి లేదని కూడా అతనికి తెలుసు. చాలామందిలా పురుషాహంకారి కాదతను. తన చుట్టూ ఉండే సమాజంలోగల ఆడపిల్లలెవరికీ తననుకున్నంత స్వేచ్ఛ లేకపోవడం…తిండీ బట్టాలాంటి చిన్నచిన్న విషయాల్లో అమ్మాయిల ఇష్టాయిష్టాలకు అత్యంత ప్రాధాన్యతనిచ్చి పెళ్ళిలాంటి అతి ముఖ్యమైన విషయాల్లో ఏకపక్ష నిర్ణయం తీసుకోవడం… తమకి అన్నిచోట్లా అన్యాయమే జరుగుతోందన్న విషయాన్ని కూడా గుర్తించలేనంత అమాయకంగా వాళ్లని పెంచి, పెళ్లయ్యాక భర్తతో చేసే కాపురంలో ఏమీ లేకపోయినా అన్నీ ఉన్నాయనుకునేంత తెలివితక్కువగా ఉంచడం…. ఇవన్నీ అతనికి బాధ కలిగించే విషయాలు. జనాభాలో సగభాగంగా ఉన్న ఆడవాళ్లు… అంటే మానవాళిలో ఒక పార్శ్వం స్పందన లేకుండా ఉండడంలో సమాజానికి గల సుఖం ఏమిటో అతనికి అర్థం అవ్వదు. అన్యాయం జరుగుతున్నా ఆడవాళ్లు ఎందుకు తిరగబడరు? అనే ప్రశ్నకి జవాబుగా సంయుక్త కనిపించింది అతనికి. అలా తిరగడానికి ముందు అజ్ఞానంలోనుంచి బయటికి రావాలి. భర్తకే తనమీద ఎలాంటి ప్రేమా లేనప్పుడు, భర్తే తనకేమీ కానప్పుడు అతని ఇంటి వంటింటితోటీ, వంటపాత్రలతోటీ మమకారాలు తుంచుకోవాలి. దానికి ప్రేరణ కావాలి. ఆపైన సపోర్ట్ కావాలి. అప్పుడు ఏ తిరుగుబాటేనా విజయవంతమవుతుంది. సంయుక్తకి ప్రేరణ తను . ఇది అతని అంతరంగం చెప్పిన విషయం.
అంటే ?ఆమెలో నిద్రాణంగా ఉన్న చైతన్యాన్ని తను తట్టి లేపాడా? తన స్పందనకి ఆమె ప్రతిస్పందించడం ఎలా సాధ్యం? తనను చూడగానే ఆమెకీ ఆమెను చూడగానే తనకీ సంతోషం కలగడం అందులోని భాగమా?
” జీవితాన్ని ప్రేమించటం మొదలు పెట్టారా?మనసుకి ఉన్న సంకెళ్లు తొలగిపోతే ఈ ప్రేమ దానంతట అదే పుడుతుంది. మీరు స్వేచ్ఛాజీవి. ఆ ఆలోచనే సంతోషాన్నివ్వడం లేదూ?” అని అడిగాడు .
సంయుక్త తలూపింది.
” మీతో మాట్లాడాలి “అన్నాడు.
” ఏం మాట్లాడతారు?”
” ఇక్కడ కాదు”
” మరి?”
” అది మీరే చెప్పాలి “
సంయుక్త నిస్సహాయంగా నవ్వింది.” మీరూ నేనూ కూర్చుని స్వతంత్రంగా మాట్లాడుకోగలిగే చోటుని దేవుడు సృష్టించలేదనుకుంటాను””
“మనం సృష్టించుకుందాం”
ఆమె చకితురాలయింది.అతనామెని తదేకంగా చూశాడు. అప్పటికీ ఇప్పటికీ తేడా స్పష్టంగా తెలుస్తోంది.
” మీ ఫోన్ నెంబర్ ఇవ్వండి. ఒంటరిగా మీరు ఫోన్ దగ్గర ఉండగలిగే టైం చెప్పండి . మిమ్మల్ని ఒకటి అడుగుతాను. చెప్పండి. వెంటనే అక్కర్లేదు. ఆలోచించుకుని చెప్పచ్చు ” అన్నాడు .ఆమె దగ్గరనుంచి ఆ రెండు వివరాలూ తీసుకుని వెళ్ళిపోయాడు.
వాళ్ళిద్దరూ మాట్లాడుకోవడం శారద చూసింది. భయమేసింది. ఇంటికి వచ్చాక సంయుక్తతో అంది.
” ఇప్పటికే భర్తని వదిలేశావన్న అపఖ్యాతిని మోస్తున్నావు. ఈ అర్థం లేని పరిచయాలతో కొత్త సమస్యలను కొని తెచ్చుకోకు. అతనితో నీకు మాటలేంటి ? నాన్నకు తెలిస్తే చంపేస్తారు. శేషు మాత్రం ఊరుకుంటాడా?” ఆమె గొంతు చాలా తీవ్రంగా ఉంది.సంయుక్త తల్లి కేసి చూసింది.
” నాకూ అందర్లా సరదాగా సంతోషంగా తిరగాలని ఉంటుందమ్మా! కొంపలంటుకుపోయినట్టు పదిహేడేళ్లకి పెళ్లి చేసి కూర్చోపెట్టారు.
శ్రీధర్గారు ఒక్కసారి మాట్లాడితేనే తప్పా? ఎందుకు ఈ ఆంక్షలు? నాకే ఎందుకు? నేనేం తప్పు చేశాను?” అడిగింది.
” నీకు తెలీదు . కథల్లోలా ఉండవు జీవితాలు. అందులోనూ ఆడవాళ్ళ జీవితాలు .నా మాట విను. అతనితో పరిచయం మానెయ్!” అని బతిమాలింది శారద. అతను మామూలుగానే పలకరించి ఉండొచ్చు. ఏదీ జరక్కపోయినా ఏదో జరుగుతుందనే భయం ఆమెని నిలవనివ్వటంలేదు.
సరిగ్గా సంయుక్త చెప్పిన సమయానికి ఫోన్ చేశాడు శ్రీధర్. అతనేం మాట్లాడాలనుకుంటున్నాడో లీలామాత్రంగా ఊహించగలిగినా మాటల్లో చెప్పనిదే కచ్చితంగా ఎలా తెలుస్తుంది? అయితే ఆమె మనసులో ఏది ఉందో సరిగ్గా అదే అడిగాడు శ్రీధర్.
” బాగా ఆలోచించుకుని చెప్పండి . సెంట్రల్లో క్లాస్ వన్ ఆఫీసర్ని . మీకన్నా బహుశా పదేళ్లకన్నా ఎక్కువే పెద్దవాడిని. మీరంటే నాకు చాలా ఇష్టం. దాన్ని ప్రేమంటారేమో నాకు తెలీదు. ఎందుకంటే మనం ఇద్దరం కూడా ఆ స్టేజిని దాటేశాం… నేను వయసుద్వారా , మీరు అనుభవం ద్వారా. మనం పెళ్లి చేసుకుందామని నా ప్రతిపాదన . మీ అభిప్రాయం చెప్పండి” అతను ఫోన్ పెట్టేసాడు.సంయుక్త లో పెద్ద అలజడి. తను విడాకులు తీసుకుంది. అంటే పూర్తి స్వతంత్రురాలు. సంకెళ్లు తెగిపడ్డాక లభించిన స్వేచ్ఛలో ఉండే సంతోషాన్ని అనుభవిస్తోంది. అలాగని మళ్లీ పెళ్లి చేసుకోగలదా? అంత స్వేచ్ఛ ఉందా?
“ఎక్కడినుంచే ఫోను?” అడిగింది శారద.
సంయుక్త జవాబివ్వలేదు. తల్లి చూపులు తనని గుచ్చుతున్నాయని అనిపించింది. తన గదిలోకి వెళ్లి తలుపేసుకుంది. ఫోన్ ఎక్కడినుంచో అర్థమైంది శారదకి. భగవంతుడా! అనుకుంది.
మరుసటి రోజు ఉదయం పదింటికి శ్రీధర్ రాజారావు ఇంటికి వచ్చాడు- ఆయనతో ఆ విషయం మాట్లాడటానికి. సంయుక్తకి తనంటే గల ఇష్టాన్నీ, అదే సమయానికి దాన్ని బహిరంగంగా చెప్పలేకపోతున్న ఆమె నిస్సహాయతనీ పూర్తిగా అర్థం చేసుకున్నాడతను.అతని ప్రతిపాదన ఉన్నట్లుండి వుబికి వచ్చినది కాదు . ఎన్నోరోజుల సంఘర్షణ తర్వాత తీసుకున్న నిర్ణయం అది.
రాజారావుకి తనని తను పరిచయం చేసుకున్నాడు. కొద్దిసేపు మామూలు విషయాలు మాట్లాడుకున్నారు. అతను ఎవరో, ఎందుకు వచ్చి ఇవన్నీ మాట్లాడుతున్నాడో అర్ధం అవలేదు రాజారావుకి. “
“నాకు సంయుక్త అంటే ఇష్టం. విడాకులు తీసుకుంది కాబట్టి ఆమెకి కూడా ఇష్టమైతే పెళ్లిచేసుకోవాలనుకుంటున్నాను. పిల్లల్ని నేను చూసుకోగలను”” అన్నాడు. రాజారావుకి కోపం వచ్చింది. ముఖం ఎర్రబడింది. విసురుగా కుర్చీలోంచీ లేచి నిలబడ్డాడు.
” అందుకే మీరు వచ్చినట్లయితే దయచేసి వెళ్ళిపోండి” అన్నాడు.
శ్రీధర్ లేవలేదు. కోపం కూడా తెచ్చుకోలేదు.
“నేను మాట్లాడుతున్నది నా పెళ్లి గురించి… సంయుక్తతో “అన్నాడు. ఇంకా స్పష్టంగా కాదనడానికి మీరు ఎవరినే భావం వ్యక్తమయ్యేలా. ” ఆమె అలాగే ఉండిపోవాలని కోరుకుంటున్నారా? అది మీకు సరైనదనిపిస్తోందా? ఇంకో నాలుగురోజులు పోతే ఆమె భర్త మళ్లీ పెళ్లి చేసుకుంటాడు .ఆమె మాత్రం ఇలాగే ఉండిపోవాలా?” సూటిగా అడిగాడు.
శారద వంటింట్లోంచి వింది ఆ మాటలని. సంయుక్త తన గదిలోంచి. నిరాసక్తంగా రోజులు దొర్లిస్తున్న కూతురి ముఖం కళ్ళముందు కదిలింది రాజారావుకి. అలా ఎన్ని రోజులు , ఎన్ని సంవత్సరాలు గడిస్తే ఆమె బతుకు తెల్లవారాలి? అలాగని తనేం చేయగలడు? ఈ శ్రీధర్తోగాని మరొకరితోగాని మళ్లీ పెళ్లి చెయ్యగలడా? చేసి వూళ్ళో తలెత్తుకుని తిరగ్గలడా? తన అక్కచెల్లెళ్లూ అన్నదమ్ములూ ఏమంటారు ? ఇప్పటికే కన్న మమకారం చంపుకోలేక ఒక తప్పు చేశాడు. కూతురి విడాకులు సమర్ధించాడు. అందరికీ పెద్దరికం వహించాల్సిన తనే తప్పుమీద తప్పు చేస్తే ఇంక ఆ పెద్దరికానికి విలువేంటి? ఇతనెవరు? సంయుక్తకి ఎలా తెలుసు? ఎప్పటినుంచి తెలుసు ? పెళ్లికి దారితీసే ఎంత చనువు ఎలా వచ్చింది? ఇతను పరిచయమయ్యాకే అది ఆత్మహత్యకి ప్రయత్నించిందా? శేషుతో బంధం తెంచుకొమ్మని ఇతను ప్రోత్సహించాడా? ఉద్రేకపరిచాడా? దాని ప్రతి చర్య వెనకా ఇతని ప్రేరణ ఉందా? ఎన్నో ఆలోచనలు మనసుని కల్లోలపరుస్తున్నా పైకి ప్రశాంతంగా –
“దయచేసి వెళ్లిపొండి. ఇలాంటి పెళ్లిళ్లు జరగవు. సంయుక్త తలరాత ఎలా వుంటే అలాగే జరుగుతుంది. ఇద్దరు పిల్లలు వున్నారు దానికి. వాళ్లే తల్లితండ్రులని కలుపుతారేమో! లేదా దానికి ఆలంబన ఔతారేమో!” అన్నాడు.
శ్రీధర్ కదల్లేదు. రాజారావు స్వతహాగా పిరికివాడు. జయలక్ష్మి అతన్ని కమ్ముకుని వ్యవహారాలన్నీ చక్కబెడుతుంది .ఈ విషయంలో ఏం చేయాలో తోచలేదు. శ్రీధర్ భుజంపట్టుకుని లేవదీసి నెడుతున్నట్టు గేటుదాకా తీసుకెళ్ళి గేటు బయట వదిలేసి ఎటో వెళ్ళిపోయాడు.అతని చర్యలో నిస్సహాయత, నిర్ణయం తీసుకోలేని బలహీనత కనిపించాయి శ్రీధర్కి. కోపం వస్తే షర్టు చేతులు పైకి మడిచి మీదిమీదికి రావాలి. పౌరుషంగా నాలుగు మాటలనాలి. నా కూతురికేసి చూస్తే రక్తం చూస్తాననాలి. ఇలాంటి వ్యవహారాల్లో సాధారణంగా అనుకునే మాటలు. శ్రీధర్ గేటుబయట వుండిపోయాడు. మళ్ళీ గేటుతీసుకుని ఇంట్లోకి వెళ్లడానికి అవమానంగా అనిపించింది.
పశ్చిమగోదావరి జిల్లా రెడ్డి పోలవరంలో 16 July, 1962 లో జననం. వరంగల్లో వుద్యోగం. హెడ్పోస్ట్మాస్టర్గా వరంగల్లో స్వచ్చందపదవీ విరమణ.
వివాహం శ్రీ చదలవాడ విష్ణుమూర్తిగారితో. వారు డెప్యూటీ ఏగ్జిక్యూటివ్ ఇంజనీరుగా చేసి రిటైరయారు.
మొదటి కథ అనగనగా 1978లో వనితాజ్యోతి మాసపత్రికలో అచ్చైంది. వీరివి 225కి పైగా కథలు, 9 నవలలు వివిధ పత్రికల్లో ప్రచురించబడ్డాయి. గూడు, సింధూరి, గుండెలోతు అనే కథాసంపుటాలు, నీలినక్షత్రం అనే నవల పుస్తకాలుగా వచ్చాయి. సింధూరి అనే సంపుటానికి శ్రీమతి సుశీలా నారాయణ రెడ్డి అవార్డు 2005 లో వచ్చింది. ప్రేమలోంచీ ప్రేమలోకి అనే నవలకి ఆంధ్రభూమి ప్రథమ, తిరస్కృతులు, నీకోసం నేను అనే నవలలకి ఆంధ్రభూమి ద్వితీయ, 5-3-2 అనే నవలకి కినిగె ద్వితీయ బహుమతులు వచ్చాయి. ఎంతెంతదూరం? అనే కథకి విపుల కన్సొలేషన్ బహుమతి, శ్రీమతి రంగవల్లి ట్రస్ట్ అవార్డు వచ్చాయి. ఇవికాక కథలకు మరో ఏడెనిమిది బహుమతులు వచ్చాయి.
కథలకు కాన్వాస్ పెద్దదిగా వుండాలనేది వీరి అభిప్రాయం.